درس پنج
1- آریایی‌ها:
- محل سکونت اولیه آنان اوراسیا بود
- آریایی دو قسمت شد:
1- آریایی – اروپایی
2- آریایی – آسیایی:
الف- ایرانی
ب- هندی

- ساختار اجتماعی:
1- با کشاورزی و دانش بومیان آشنا شدند
2- استفاده از اسب و گردونه بود که به آنان در مقابل بومیان برتری نظامی بخشید
3- در میان آریایی‌ها خانواده نقش مهمی داشت
4- رئیس قبیله در میان آنان دو امتیاز داشت:
الف- مالکیت زمین
ب- اصالت خون
5- کوی‌ها هم کاهن بودند و هم فرمانروای سیاسی
6- کوی‌ها سلسله کیانیان را تشکیل دادند
7- کوی‌ها سه طبقه اجتماعی داشتند:
الف- دامدار
ب- روحانی
ج- جنگ آور

2- اعتقادات اولیه آریایی‌ها:
- آیین مذهبی آریایی‌ها را مغ‌ها برگزار می‌کردند
- مغ‌ها خود را مهار کننده تغییرات طبیعت می‌دانستند
- در زمان آریایی‌ها زرتشت ظهور کرد
- سه اصل اخلاقی زرتشت‌ عبارت بود از کردار نیک، گفتار نیک، پندار نیک
- مغان با زرتشت مخالفت داشتند
- مسئول اجرای آیین زرتشت موبدان بودند
- با ظهور زرتشت طبقه کشاورز به وجود آمد

3- آریایی‌ها از اتحاد تا تشکیل دولت:
- آریایی‌ها ساکنان غرب ایران را ماد نامیدند
- آشوری‌ها اولین کسانی بودند که به ماد اشاره داشته
- ماد در آذربایجان امروزی سکونت داشتند
- مادها به دلیل ترس از آشور به تدریج اتحاد نمودند
- دیااکو ریاست اتحادیه آنان را بر عهده داشت
- همدان مرکز حکومت دیااکو بود
- جانشین دیااکو فرورتیش بود که سکاها مانع غلبه او بر آشور گردید
- بعد از مرگ فرورتیش ماد بدست سکاها افتاد
- هوخشتره با سکاها صلح نمود اما در نهایت بر آنان غلبه کرد و ماد را احیا نمود
- هوخشتره با بابل متحد شد و آشور را ازبین برد
- هوخشتره به دولت لودیه در آسیای صغیر حمله کرد که نتیجه‌ای نداشت

4- علل انقراض ماد:
- فتح آشور تنها بزرگان و فرماندهان نظامی را ثروتمند کرد
- جانشین هوخشتره – اژدهاک با تجمل زندگی می کرد
- در زمان اژدهاک سرزمین ماد توسط شاهزادگان اداره می‌شد
- دختر اژدهاک با حاکم خوزستان – انشان ازدواج نمود که نتیجه آن کوروش بود
- کوروش نظر مساعد بابل و ماد را جلب کرد
- کوروش با حمله به هگمتانه ماد را برچید

5- تمدن ماد:
- فرهنگ و سنت آنها:
1- دین مشخص نداشتند
2- آتشکده‌های مدایر نشان از اعتقاد آنان به اهورامزدا است.
- معماری و هنر


سؤال تشریحی:
چگونگی ایجاد دولت ماد را بنویسید.

سؤال تستی:
آخرین فرمانروای ماد که نقش مهمی در انقراض ماد داشت چه کسی بود؟
1- دیااکو
2- فرورتیش
3- هوخشتره
4- اژدهاک